Działanie fenbendazolu

Fenbendazol, chemicznie rozpoznawany jako [5-(fenylotio)-1H-benzimidazol-2-yl] karbaminian metylu, należy do klasy leków benzimidazolowych [1]. Jest powszechnie używany do leczenia szerokiego zakresu infekcji pasożytniczych u zwierząt, od zwierząt domowych po zwierzęta hodowlane. Pierwotnie opracowany w latach 70. przez firmę Janssen Pharmaceutica, został zaprojektowany do eliminacji wewnętrznych pasożytów u zwierząt, takich jak glisty i tasiemce. Jednak badania, od lat 70. wzwyż, wykazały jego skuteczność przeciwko innym pasożytom przewodu pokarmowego, w tym giardii i innym helmintom, w tym owsikom, strongylom, Strongyloides, aelurostrongylus i paragonimozie.

Chociaż początkowo był przeznaczony do ochrony zwierząt przed pasożytami, niedawne badania wykazały jego potencjalne korzyści dla ludzi, szczególnie w walce z poważnymi schorzeniami, takimi jak rak [1, 1A]. Historia fenbendazolu znacząco zmieniła się w 2011 roku, kiedy to pewna osoba, zmagając się z poważnymi problemami zdrowotnymi, zażyła fenbendazol, licząc na ulgę. Poprawa jego stanu zdrowia wzbudziła ciekawość i doprowadziła do głębszego zbadania potencjału fenbendazolu dla zdrowia ludzkiego. Ten incydent, po którym nastąpiło założenie społeczności online i dzielenie się historiami sukcesu, promowało fenbendazol jako potencjalne niekonwencjonalne leczenie szerokiego zakresu chorób, wykraczających poza jego pierwotny cel.

Powszechnie nazywany “Fenben” w tych społecznościach, fenbendazol zyskał ogromną uwagę ze względu na jego możliwe zastosowania w leczeniu takich stanów, jak rak, choroby autoimmunologiczne i zaburzenia neurologiczne. Pomimo braku formalnych badań klinicznych na ludziach, anegdotyczne dowody sugerują, że fenbendazol może oferować nadzieję tym, którzy szukają alternatywnych metod leczenia. Potencjalne mechanizmy działania fenbendazolu polegają na atakowaniu struktury komórkowej pasożytów i zakłócaniu ich zdolności do przetrwania i reprodukcji. Te mechanizmy, choć pierwotnie skuteczne przeciwko pasożytom u zwierząt, są obecnie badane pod kątem ich implikacji w leczeniu chorób ludzkich, szczególnie w walce z komórkami rakowymi [1-4].

Chociaż fenbendazol jest obecnie zatwierdzony tylko do zastosowań weterynaryjnych, znaczące różnorodne efekty obserwowane zarówno w badaniach laboratoryjnych, jak i na zwierzętach wskazują na potrzebę dodatkowych badań. Badania sugerują, że oprócz swoich efektów przeciwpasożytniczych, fenbendazol może wpływać na dynamikę mikrotubul, wskazując nową strategię leczenia raka i innych chorób [1-4]. Jego minimalna absorpcja systemowa i selektywne działanie na tubulinę pasożytów, w porównaniu do komórek ssaczych, podkreślają jego potencjał terapeutyczny i prawdopodobnie bezpieczny profil. Dlatego trwające badania mają potencjał przekształcenia fenbendazolu z weterynaryjnego środka odrobaczającego na cennego agenta w opiece zdrowotnej człowieka.

Fenbendazol przeciwko rakowi

Fenbendazol jest głównie używany do leczenia infekcji wywołanych przez robaki u zwierząt, ale niedawne badania sugerują, że może również pomóc w walce z rakiem. Tradycyjnie skierowany na eliminowanie infekcji robaczych, zaskakujące badania pokazują, że fenbendazol może również zatrzymać wzrost komórek rakowych. Fenbendazol atakuje raka poprzez różne ścieżki, zakłócając kluczowe procesy, których komórki rakowe potrzebują do wzrostu i przetrwania.

Badania nad ludźmi dotyczące stosowania fenbendazolu przeciwko rakowi

Badanie przeprowadzone w Korei Południowej zbadało antynowotworowy potencjał fenbendazolu wśród pacjentów z rakiem [2]. Wielu pacjentów z rakiem, szczególnie ci w zaawansowanych stadiach choroby, zaczęło sięgać po fenbendazol i inne środki przeciwpasożytnicze jako alternatywne leczenie. Co godne uwagi, znacząca większość, około 79,1%, zgłosiła doświadczanie fizycznej poprawy po użyciu środków przeciwpasożytniczych, w tym fenbendazolu, przeciwko różnym typom raka. Chociaż badanie skupiło się głównie na doświadczeniach pacjentów, dodatkowo zgłosiło, że środki przeciwpasożytnicze działają przeciwko rakowi poprzez zakłócanie cyklu życia komórek rakowych, ingerując w tworzenie mikrotubul, podobnie jak w działaniu przeciwko pasożytom, ale z pewnym zastrzeżeniem — celując w kluczowe ścieżki raka, takie jak ścieżka p53, aby wywołać śmierć komórek rakowych. Badanie to obejmowało różnorodne samodzielnie stosowane schematy dawkowania, przy czym wielu stosowało harmonogram polegający na przyjmowaniu leku przez kolejne dni, a następnie przerwie. Badanie zgłosiło minimalne skutki uboczne związane z środkami przeciwpasożytniczymi, w tym z fenbendazolem. Jednak niektórzy pacjenci doświadczyli problemów żołądkowo-jelitowych, nieprawidłowości wątrobowych i skutków ubocznych związanych z krwią, zwracając uwagę na znaczenie nadzoru medycznego podczas stosowania fenbendazolu jako terapii na raka [2]. To badanie nie tylko ujawnia potencjał środków przeciwpasożytniczych, w tym fenbendazolu, jako nowego leczenia raka, ale także podkreśla szerszą możliwość repurposingu leków w onkologii. Zachęcające wyniki zgłoszone przez pacjentów w Korei Południowej stanowią podstawę do dalszych badań naukowych nad rolą fenbendazolu w opiece onkologicznej.

Badania nad zwierzętami i w laboratorium dotyczące stosowania fenbendazolu przeciwko rakowi

W 2018 roku badacze Dogra, Kumar i Mukhopadhyay odkryli, że fenbendazol zakłóca integralność strukturalną komórek rakowych oraz system przetwarzania odpadów [1]. Wpływa również na sposób, w jaki komórki te konsumują glukozę na energię, przenosząc białko o nazwie p53, co jest ważne, ponieważ p53 odgrywa kluczową rolę w kontrolowaniu śmierci komórek. Fenbendazol przenosi p53 do mitochondriów komórki i zmniejsza pobór glukozy przez komórki rakowe, tłumiąc ich przetrwanie i wzrost. Znaczącą zaletą fenbendazolu jest jego unikalny sposób działania. Celuje on w określone miejsce (miejsce wiązania kolchicyny) na komórkach rakowych, pomagając uniknąć powszechnego problemu oporności na leki, obserwowanego przy wielu terapiach przeciwrakowych [1]. Ponadto, fenbendazol nie wchodzi w interakcje z P-glikoproteiną (P-gp), molekułą często odpowiedzialną za oporność komórek rakowych na terapię. Ta cecha potencjalnie czyni fenbendazol bezpieczniejszą i bardziej skuteczną opcją w walce z rakiem.

Ponadto, w badaniu oceniającym rolę fenbendazolu w badaniach nad rakiem, ten środek przeciwpasożytniczy okazał się potencjalnie hamować wzrost guzów, gdy był stosowany razem z witaminami. W eksperymencie z udziałem myszy SCID z ludzkimi przeszczepami chłoniaka, te karmione dietą zawierającą fenbendazol i dodatkowe witaminy wykazywały znaczące tłumienie wzrostu guza w porównaniu z grupami kontrolnymi [3]. Wynik ten sugeruje możliwy efekt synergiczny, podkreślając potrzebę dalszych badań nad mechanizmami stojącymi za tą interakcją. Ponadto, inne badanie autorstwa Parka w 2022 roku skoncentrowane na komórkach raka wątroby u szczurów wykazało, że fenbendazol specyficznie atakuje komórki, które dzielą się i rosną [4]. Powoduje, że te komórki przechodzą zaprogramowaną śmierć komórkową, pozostawiając nienaruszone komórki nierozdzielające się, normalne. Ta selektywna akcja czyni fenbendazol potencjalną terapią celowaną na raka, redukując szkody dla zdrowych komórek. Na podstawie tych ustaleń, takich jak zdolność do zakłócania wzrostu, konsumpcji energii i mechanizmów przetrwania komórek rakowych, w połączeniu z minimalnymi skutkami ubocznymi i unikaniem typowych ścieżek oporności na leki, fenbendazol stanowi obiecującego kandydata na przyszłe badania nad rakiem i terapię.

Dalsze badania Penga i in. w 2022 roku badały terapeutyczny potencjał fenbendazolu i jego pochodnej, analogu 6, wobec komórek rakowych [5]. Stwierdzono, że analog 6 wykazał zwiększoną wrażliwość na celowanie w ludzkie komórki raka szyjki macicy HeLa w porównaniu z jego związkiem macierzystym, fenbendazolem. Poprzez szczegółowe badanie mechanizmu działania, zgłoszono, że oba związki indukowały stres oksydacyjny poprzez zwiększenie akumulacji reaktywnych form tlenu (ROS) [5]. Aktywowały one szlak sygnalizacyjny p38-MAPK i odgrywały kluczową rolę w zakłócaniu proliferacji komórek HeLa (wzrostu). Ponadto, oba leki promowały apoptozę (zaprogramowaną śmierć komórkową) oraz znacząco zakłócały metabolizm energetyczny i tłumiły zdolności komórek do migracji i inwazji. Dodatkowo, analog 6 był mniej toksyczny dla normalnych komórek, jednocześnie zachowując silną aktywność przeciwnowotworową [5]. Te ustalenia podkreślają potencjał repurposingu fenbendazolu i jego pochodnych jako skutecznych środków przeciwnowotworowych z ograniczonymi skutkami ubocznymi. W innym badaniu mebendazol i fenbendazol wykazały znaczące wyniki przeciwko glejakom u psów. Badanie przeprowadzone przez Lai i in. (2017) demonstruje ich znaczące efekty przeciwnowotworowe, przy czym mebendazol wykazywał szczególnie niskie średnie stężenia hamujące (IC50) w trzech liniach komórkowych glejaka u psów [6]. Pomimo że był nieco mniej skuteczny, fenbendazol również skutecznie hamował wzrost komórek rakowych bez szkody dla zdrowych fibroblastów psich, sugerując dobry potencjał terapeutyczny. Obie substancje zakłócały mikrotubule komórek rakowych, co prawdopodobnie przyczynia się do ich zdolności do celowania i niszczenia komórek glejaka [6].

Ponadto, badanie przeprowadzone przez Parka i in. (2019) zbadało efekty fenbendazolu poza jego znanymi zastosowaniami przeciwpasożytniczymi, szczególnie jego właściwości przeciwnowotworowe i przeciwzapalne [7]. Badania na komórkach świńskich ujawniły, że fenbendazol znacząco redukuje wzrost komórek, nawet w niskich dawkach. Indukuje apoptozę, wpływając na mitochondria, zakłócając równowagę wapnia i zmieniając geny związane ze śmiercią komórek. Analizując kluczowe białka sygnałowe, badanie również zgłosiło, jak fenbendazol zakłócał procesy wzrostu i śmierci komórek, szczególnie podczas wczesnych etapów ciąży [7]. Innе badanie przeprowadzone przez Hana i Joo (2020) bada potencjał fenbendazolu przeciwko białaczce, koncentrując się na jego wpływie na komórki białaczki HL-60 i roli reaktywnych form tlenu (ROS) [8]. Fenbendazol wykazał znaczącą aktywność przeciwnowotworową, redukując żywotność komórek i wywołując apoptozę w tych komórkach. Warto zauważyć, że ten efekt nasilał się przy wyższych dawkach, szczególnie zakłócając funkcję mitochondrialną i zwiększając markery śmierci komórkowej. Badanie wykazało również, że blokowanie produkcji ROS zmniejszało wpływ fenbendazolu, podkreślając kluczową rolę ROS w jego mechanizmie przeciwnowotworowym [8]. Te ustalenia ujawniają obiecujące możliwości fenbendazolu jako leczenia białaczki i otwierają drogę do dalszych badań nad jego zastosowaniami w terapii raka.

Ponadto, niedawne badanie przeprowadzone przez Parka i in. zbadało potencjał fenbendazolu w leczeniu raka jelita grubego, który nie reaguje już na standardową chemioterapię [9]. Badacze odkryli, że fenbendazol był szczególnie skuteczny przeciwko komórkom raka jelita grubego opornym na lek 5-fluorouracyl. Działał poprzez promowanie śmierci komórek i zatrzymywanie podziału komórek zarówno w normalnych, jak i opornych komórkach rakowych [9]. Co ciekawe, wydawało się, że wpływa na komórki oporne przez różne ścieżki niż na te nieoporne, w tym redukując proces samooczyszczania komórek i zwiększając rodzaj śmierci komórkowej zwanej ferroptozą. Badanie wskazuje, że fenbendazol może zaoferować nowe podejście do leczenia trudnego do pokonania raka jelita grubego, kierując na specyficzne mechanizmy wzrostu i przetrwania komórek rakowych. W badaniu przeprowadzonym przez Changa i in. (2023) zbadano potencjał fenbendazolu w leczeniu raka jajnika, choroby opornej na wiele leków [10]. Pomimo znaczących właściwości przeciwnowotworowych fenbendazolu, jego słaba rozpuszczalność w wodzie ograniczała jego użycie. Zespół rozwiązał ten problem, pakując fenbendazol do małych, innowacyjnych nanocząstek, co pozwoliło na lepsze dostarczanie do organizmu i bardziej skuteczne celowanie w raka jajnika. Stwierdzono, że nanocząstki znacząco spowalniają wzrost komórek rakowych i redukują rozmiar guza w modelach zwierzęcych [10], sugerując obiecujący nowy środek terapeutyczny do leczenia raka jajnika i potencjalnie innych trudnych do leczenia nowotworów. 

Ponadto, inne badanie przeprowadzone przez He i in. (2017) badało wpływ fenbendazolu na przewlekłą białaczkę szpikową (CML), używając komórek K562, aby zrozumieć jego potencjał jako leczenia CML [11]. Przeprowadzono różne testy, w tym test CCK-8 do badania żywotności komórek, wykluczenie Trypan blue dla wzrostu komórek, cytometrię przepływową dla analizy cyklu komórkowego i Western blot dla zmian białkowych. Badanie wykazało, że fenbendazol specyficznie zatrzymał wzrost pewnych komórek białaczkowych bez szkody dla zdrowych komórek [11]. Spowodował również, że te komórki białaczkowe przestały się dzielić i doprowadził do rozpadu ich normalnego procesu podziału komórkowego, co pokazano przez niezwykłe jądra komórkowe i zmiany w markerach wskazujących na podział komórek. Te ustalenia sugerują, że fenbendazol może być bezpieczniejszym, skoncentrowanym leczeniem przewlekłej białaczki szpikowej (CML), zasługującym na dalsze badania nad jego działaniem i potencjalnym użyciem w leczeniu raka. Badanie przeprowadzone przez Sunga i in. badało połączone użycie fenbendazolu i paklitakselu (PA), powszechnie stosowanego leku przeciwnowotworowego, przeciwko komórkom białaczki [12]. Stwierdzono, że to połączenie znacząco zmniejszyło wzrost komórek białaczkowych bardziej niż każdy z leków osobno. Wydaje się, że to wzmocnione działanie może być wynikiem wzrostu reaktywnych form tlenu (ROS), rodzaju cząsteczki, która może uszkadzać komórki [12], sugerując nowy sposób, w jaki te leki mogą współdziałać w walce z rakiem. Te wyniki sugerują, że użycie fenbendazolu z ustanowionymi terapiami przeciwnowotworowymi, takimi jak PA, mogłoby poprawić wyniki dla pacjentów z białaczką, oferując nowe podejście do leczenia raka w centrach onkologicznych. 

Ponadto, badanie przeprowadzone przez Kima i in. zbadało przeciwnowotworowe efekty fenbendazolu na komórki raka melanoma w jamie ustnej u psów [13]. Badacze leczyli pięć linii komórkowych melanoma różnymi stężeniami fenbendazolu i oceniali wpływ na żywotność komórek, postęp cyklu komórkowego i zakłócenie mikrotubul za pomocą kilku testów. Wyniki wykazały, że leczenie fenbendazolem prowadziło do zależnego od dawki zmniejszenia żywotności komórek, przy czym żywotność komórek znacząco spadała przy 100 μM fenbendazolu [13]. Ponadto, komórki doświadczały wyraźnego zatrzymania w fazie G2/M, szczególnie widoczne w linii komórkowej UCDK9M5 przy wyższych dawkach fenbendazolu. Ponadto, analiza Western blot wykazała zwiększone markery apoptozy, a mikroskopia immunofluorescencyjna wskazywała na znaczące zakłócenia mikrotubul i oznaki ucieczki mitotycznej [13]. Badanie stwierdziło, że fenbendazol skutecznie zwalcza raka melanoma u psów, zmniejszając żywotność komórek, powodując zatrzymanie cyklu komórkowego, wywołując śmierć komórek i uszkadzając struktury komórkowe. Jednakże, aby potwierdzić jego pełny potencjał w leczeniu raka melanoma u psów i innych nowotworów, konieczne są bardziej szczegółowe badania i badania na zwierzętach. Badanie przeprowadzone przez Noha i in. badało wykorzystanie fenbendazolu jako potencjalnego leczenia raka jajnika [14]. Badacze testowali jego efekty na komórkach raka jajnika i normalnych komórkach w laboratorium, a następnie badali, jak działał w modelach zwierzęcych raka jajnika. Wyniki wykazały, że fenbendazol mógł zatrzymać wzrost zarówno komórek rakowych, jak i normalnych w laboratorium, sugerując, że nie kieruje się specyficznie na komórki rakowe. W testach na zwierzętach podawanie leku doustnie lub bezpośrednio do brzucha, nawet w wysokich dawkach, nie przyniosło znaczącej różnicy w rozmiarze guza [14]. Jednakże, gdy podawano go przez żyłę z poli(kwasem mlekowo-glikolowym) (PLGA), zauważalnie zmniejszał rozmiar guza bez szkody dla zwierząt. Te ustalenia sugerują, że chociaż fenbendazol może być obiecujący w leczeniu raka jajnika, jego sukces zależy w dużej mierze od sposobu dostarczania lub wchłaniania do krwiobiegu. 

Ponadto, badanie przeprowadzone przez Junga i in. badało efekty fenbendazolu na komórki chłoniaka mysiego EL-4 w porównaniu z normalnymi komórkami śledziony [15]. Stwierdzono, że fenbendazol znacząco uszkodził komórki chłoniaka, szczególnie przy wyższych stężeniach, z obserwowanym spadkiem o 52%. W przeciwieństwie do tego, normalne komórki śledziony wykazały tylko niewielki spadek zdrowia. Komórki chłoniaka leczone fenbendazolem doświadczyły również większego stresu oksydacyjnego i uszkodzenia mitochondriów, prowadząc do śmierci komórek. Ponadto, fenbendazol powodował, że komórki chłoniaka utknęły w części cyklu komórkowego, w której nie mogły się dzielić, prowadząc do ich śmierci. Te efekty nie zostały zaobserwowane w normalnych komórkach śledziony [15]. Te wyniki sugerują, że fenbendazol może być cenną opcją leczenia raka, która minimalizuje szkody dla układu odpornościowego, ale potrzebne są dalsze badania, aby w pełni zrozumieć jego możliwości i potencjalne zastosowanie w leczeniu pacjentów. Badanie przeprowadzone przez Semkovą i in. miało na celu sprawdzenie, czy fenbendazol może szkodzić komórkom rakowym, nie wpływając na normalne komórki piersi [16]. Badanie obejmowało trzy różne linie komórkowe: MCF-10A (normalne komórki piersi), MCF7 (mniej agresywna forma komórek raka piersi) i MDA-MB-231 (agresywne, potrójnie ujemne komórki raka piersi). Badanie wykazało, że komórki MDA-MB-231 były szczególnie podatne na uszkodzenia spowodowane przez fenbendazol poprzez stres oksydacyjny, bardziej niż komórki MCF-7. Z drugiej strony, fenbendazol wydawał się chronić normalne komórki piersi (MCF-10A) przez zmniejszenie stresu oksydacyjnego [16]. Różne efekty fenbendazolu na te linie komórkowe sugerują, że oferuje on ukierunkowane działanie przeciwko agresywnym komórkom raka piersi, jednocześnie chroniąc normalne komórki. Różne reakcje komórek nowotworowych i normalnych na fenbendazol uzasadniają dodatkowe badania, aby zoptymalizować jego stosowanie w terapii raka. 

Ponadto, badanie przeprowadzone przez Florio i in. zgłosiło znaczący potencjał przeciwnowotworowy formuły nanopartycułów fenbendazolu [17]. Testowano nanopartycuły fenbendazolu na komórkach raka prostaty w laboratorium, sprawdzając ich wpływ na przetrwanie komórek rakowych, stres oksydacyjny i zdolność do zapobiegania rozprzestrzenianiu się raka. Wyniki wykazały, że nowa formuła fenbendazolu była bardziej toksyczna dla komórek raka prostaty, skuteczniej zwiększała stres oksydacyjny i hamowała ruch komórek rakowych bardziej niż sam fenbendazol lub fenbendazol z niezmodyfikowanymi nanopartycułami [17]. Wyniki sugerują, że nanotechnologia może sprostać wyzwaniom związanym z rozpuszczalnością i dostępnością fenbendazolu, zwiększając efekty przeciwnowotworowe. Podobnie, Esfahani i in. opracowali specjalny rodzaj nanopartycułów pokrytych PEG (PEG-MCM) do bezpośredniego dostarczania fenbendazolu do komórek rakowych, czyniąc go bardziej rozpuszczalnym i dostępnym do walki z rakiem [18]. Badali, jak skutecznie te nanopartycuły mogą zabijać komórki raka prostaty w naczyniach laboratoryjnych, obserwując ich wpływ na przetrwanie komórek, proliferację i ich zdolność do produkcji reaktywnych form tlenu (ROS) oraz zapobiegania rozprzestrzenianiu się komórek. Stwierdzili, że nowa formuła nanopartycułów z fenbendazolem znacząco zmniejszyła ruch komórek i była bardziej skuteczna w zabijaniu komórek rakowych niż sam fenbendazol lub fenbendazol załadowany do nanopartycułów nie-PEGylowanych [18]. Ponadto zwiększyła produkcję ROS, co pomaga zabijać komórki rakowe. Doszli do wniosku, że ta innowacyjna metoda używania nanopartycułów z fenbendazolem obiecująco prezentuje się w leczeniu raka prostaty, skuteczniej dostarczając fenbendazol do komórek rakowych, zwiększając jego zdolność do ich zabijania i zapobiegania ich rozprzestrzenianiu.

Dodatkowo, badanie przeprowadzone przez Mukhopadhyaya i in. zgłosiło, że fenbendazol zakłóca strukturę i wzrost komórek rakowych na kilka sposobów [19]. Interferuje z budulcami komórek, aktywuje procesy śmierci komórkowej i odcina dostęp komórek rakowych do źródła energii. W przeciwieństwie do leków, które celują w pojedynczą ścieżkę i mogą stać się mniej skuteczne z czasem, fenbendazol działa na wielu frontach, oferując nadzieję na lepsze wyniki i mniejszą oporność na leki. Badania pokazują, że fenbendazol może atakować komórki raka płuc, stresować je, zatrzymywać ich wzrost i zabijać je bez szkody dla zdrowych komórek [19], co czyni go obiecującą terapią przeciwrakową o szerokim spektrum działania, która zasługuje na dalsze badania. W innym badaniu przeprowadzonym przez Aycock-Williamsa i in., badano przeciwnowotworowe efekty fenbendazolu i sukcinianu witaminy E (VES) przeciwko komórkom raka prostaty [20]. Badanie wykazało, że sam fenbendazol hamował wzrost komórek rakowych szybciej niż VES zarówno w komórkach raka prostaty ludzkiego, jak i mysiego. Jednakże, gdy stosowano je razem w niższych dawkach, fenbendazol i VES znacząco blokowały wzrost komórek poza ich oddzielnymi efektami, zaczynając od trzeciego dnia leczenia [20]. To silne połączone działanie, prowadzące do śmierci komórek przez apoptozę, sugeruje nową opcję leczenia raka prostaty. Co ważne, najlepsze wyniki uzyskano przy użyciu 25 µg/ml VES i 14 ng/ml fenbendazolu razem. Kombinacja była bezpieczna dla normalnych myszy, nie powodując żadnych nieprawidłowości ani zmian w prostacie, co sugeruje, że może być to bezpieczne i skuteczne podejście do terapii raka prostaty.

Ponadto, Mrkvová i in. ujawnili, że powszechnie stosowane leki przeciwrobacze, szczególnie albendazol i fenbendazol, mogą mieć potencjał w leczeniu raka [21]. Zgłoszono, że zarówno albendazol, jak i fenbendazol zwiększały aktywność p53, kluczowego gracza w zapobieganiu rakowi, i jego krytyczną ścieżkę, która naprawia uszkodzenia DNA i zakłóca cykl komórkowy podczas stresu, potencjalnie odwracając zdolność guza do tłumienia tego białka. Co ważne, te leki prowadziły do znacznego zmniejszenia żywotności komórek rakowych i indukowały stan katastrofy mitotycznej, zakłócając zdolność komórek rakowych do prawidłowego podziału i prowadząc do ich śmierci [21]. Te ustalenia podkreślają potencjał repurposingu leków przeciwrobaczych jako terapii przeciwnowotworowych, szczególnie dla guzów opornych na obecne terapie, wykorzystując zdolność leków do reaktywacji ścieżki p53. Ponadto, badanie przeprowadzone przez Rena i in. badało benzimidazole jako leczenie glejaka [22]. Zidentyfikowano flubendazol, mebendazol i fenbendazol jako mające silną aktywność przeciwko komórkom GBM, zarówno w naczyniach laboratoryjnych, jak i modelach zwierzęcych. Te leki skutecznie zatrzymywały wzrost, migrację i inwazję komórek GBM oraz zmieniały ważne markery związane z rozprzestrzenianiem się choroby i opornością na leki [22]. Te leki mogą zakłócać cykl komórkowy w komórkach GBM, zmuszając je do stanu, w którym nie mogą się dzielić, i wywołując śmierć komórkową poprzez mechanizmy obejmujące ścieżki zapalne i mitochondrialne. Co ważne, flubendazol był testowany na myszach i okazał się bezpiecznie redukować wzrost guza.

Zaskakująca korzyść fenbendazolu w regeneracji rdzenia kręgowego

Badacze odkryli również, że fenbendazol wykazuje nieoczekiwane korzyści w regeneracji po urazach rdzenia kręgowego (SCI). W badaniu przeprowadzonym przez Yu i in., samice myszy C57BL/6 leczone fenbendazolem przez cztery tygodnie przed doświadczeniem umiarkowanego urazu rdzenia kręgowego wykazały znaczące poprawy w ruchu i ochronie nerwów [23]. Fenbendazol był podawany w dawce około 8 mg/kg masy ciała/dzień. Myszy wykazały zwiększone zdolności lokomotoryczne i lepsze zachowanie tkanki rdzenia kręgowego w porównaniu z tymi, które nie były traktowane fenbendazolem. Pozytywne efekty są przypisywane zdolności fenbendazolu do modulowania odpowiedzi immunologicznej, szczególnie przez ograniczenie proliferacji limfocytów B, co z kolei redukuje szkodliwe autoprzeciwciała, które mogą pogorszyć wyniki SCI [23]. To badanie nie tylko podkreśla rolę leku w redukcji szkód immunologicznie pośrednich po SCI, ale także wskazuje na znaczenie eksploracji niekonwencjonalnych terapii w badaniach medycznych.

Fenbendazol wykazuje obiecujące właściwości przeciwko wirusowi herpes bydła

Badanie ujawniło, że fenbendazol wykazał potężne właściwości przeciwwirusowe, szczególnie przeciwko wirusowi herpes bydła 1 (BoHV-1) [24]. Do oceny wpływu fenbendazolu na infekcję BoHV-1 użyto leczenia hodowli komórkowych oraz zaawansowanej analizy genów i białek. Fenbendazol skutecznie zapobiegał infekcji BoHV-1 w komórkach MDBK w sposób zależny od dawki i blokował różne etapy cyklu życia wirusa. Szczególnie zakłócał wczesne i późne procesy replikacji wirusa oraz ingerował w kluczowe geny wirusowe i produkcję białek niezbędnych dla rozwoju BoHV-1 [24]. Co ważne, te działania przeciwwirusowe nie wpłynęły na szlak sygnalizacyjny komórek PLC-γ1/Akt, wskazując na selektywne ukierunkowanie fenbendazolu na wirusa. To badanie podkreśla potencjał fenbendazolu poza leczeniem przeciwpasożytniczym, sugerując, że mógłby być on przekształcony do szerszych zastosowań terapeutycznych, w tym walki z infekcjami wirusowymi.

Potencjał fenbendazolu w leczeniu astmy

Badacze odkryli również, że fenbendazol wpływa na reakcje astmatyczne u myszy. W badaniu przeprowadzonym przez Cai i in., badano wpływ fenbendazolu na kluczowe markery astmy, w tym eozynofilię w płucach, antygenowo-specyficzne IgG1 oraz cytokiny Th2, takie jak IL-5 i IL-13 [25]. Fenbendazol znacząco zmniejszył eozynofilię w płucach, poziomy antygenowo-specyficznego IgG1 oraz produkcję cytokin Th2, wskazując na potencjalny efekt terapeutyczny na astmę. Ponadto, komórki leczone fenbendazolem wykazały zmniejszoną proliferację i zredukowaną produkcję IL-5, IL-13 wraz z obniżonymi markerami aktywacji na komórkach odpornościowych, sugerując bezpośredni wpływ fenbendazolu na odpowiedzi pośredniczone przez Th2 [25]. Redukcja eozynofilii i odpowiedzi Th2 była zauważalna nawet cztery tygodnie po zakończeniu leczenia fenbendazolem, wskazując na długoterminowe korzyści. Te wyniki podkreślają zdolność fenbendazolu do modulowania odpowiedzi immunologicznych związanych z astmą, potencjalnie oferując nową perspektywę na leczenie chorób pośredniczonych przez Th2, takich jak astma.

Rola fenbendazolu w zapaleniu szpiku kostnego

Niedawne badanie przeprowadzone przez Parka, S.R., i Joo, H.G., skupiło się na zdolności fenbendazolu do łagodzenia zapalenia w komórkach szpiku kostnego (BMs) wywołanego przez lipopolisacharyd (LPS), związek symulujący zapalenie podobne do osteomyelitis w warunkach laboratoryjnych [26]. Odkryli, że fenbendazol znacząco zmniejszył aktywność metaboliczną i potencjał błony mitochondrialnej (MMP) w BMs traktowanych LPS, wskazując na jego skuteczność przeciwko zapaleniu. Ponadto, leczenie doprowadziło do zmniejszenia liczby komórek żywotnych, sugerując zdolność fenbendazolu do indukowania apoptozy i martwicy komórek w zapalnych BMs [26]. Co ciekawe, fenbendazol specyficznie kierował się przeciwko granulocytom bardziej niż przeciwko limfocytom B w zapalnych BMs. Te wyniki proponują, że fenbendazol może być silnym środkiem przeciwzapalnym, oferując nową terapeutyczną drogę do leczenia stanów zapalnych związanych z szpikiem kostnym.

Fenbendazol przeciwko echinokokozy pęcherzykowej

Badacze zgłosili, że fenbendazol może być nową skuteczną opcją leczenia echinokokozy pęcherzykowej (AE) – poważnej infekcji pasożytniczej u ludzi [27]. Obecne leczenia, takie jak albendazol czy mebendazol, wiążą się z pewnymi wadami, takimi jak wysokie koszty, potrzeba dożywotniego przyjmowania leków oraz ryzyko nawrotu. Küster, T., Stadelmann, B., Aeschbacher, D., i Hemphill, A. przeprowadzili eksperymentalne badanie leczenia myszy zakażonych AE za pomocą fenbendazolu i uzyskali wyniki porównywalne z albendazolem [27]. Odkryli, że myszy leczone fenbendazolem wykazały znaczącą redukcję masy pasożyta, podobną do tych leczonych albendazolem, bez niekorzystnych efektów. Co ważne, fenbendazol powodował strukturalne zmiany w pasożycie, wpływając na mikrotrychy, drobne struktury niezbędne do przyczepienia pasożyta i absorpcji składników odżywczych. Te wyniki podkreślają potencjał fenbendazolu jako kosztowo efektywnej i skutecznej alternatywy dla chemioterapii AE.

Fenbendazol vs Mebendazol w zakażeniu owsikami

Badacze porównali skuteczność Fenbendazolu i Mebendazolu z placebo w leczeniu zakażenia owsikami (Enterobius vermicularis) w badaniu z udziałem 72 uczestników w wieku powyżej pięciu lat [28]. Celem tego badania było ocenienie bezpieczeństwa i skuteczności tych leków, wykluczając osoby z poważnymi problemami zdrowotnymi lub niedawnym leczeniem przeciwpasożytniczym. Fenbendazol, znany ze swojego bezpieczeństwa i szerokiego działania na nicienie u zwierząt, został przetestowany na ludziach po obiecujących wynikach przeciwko różnym pasożytom przy różnych dawkach w poprzednich badaniach. Uczestnicy otrzymali jedną tabletkę 100 mg fenbendazolu, mebendazolu lub placebo co 12 godzin po posiłkach przez jeden dzień. Obecność jaj owsików potwierdzono za pomocą metody swabu Grahama przed leczeniem, a badania kału sprawdzały obecność innych pasożytów. Wyniki pokazały, że zarówno fenbendazol, jak i mebendazol znacząco przewyższały placebo w leczeniu zakażeń owsikami, z 20 pacjentami leczonymi fenbendazolem i 17 mebendazolem osiągającymi pełne wyzdrowienie. Oba leki skutecznie złagodziły również objawy, takie jak swędzenie odbytu i ból brzucha, przy czym fenbendazol nieznacznie przewyższał mebendazol w niektórych przypadkach [28]. Skutki uboczne były niewielkie, w tym uczucie pieczenia podczas oddawania moczu i zaczerwienienie odbytu u kilku odbiorców fenbendazolu, ale nie wymagały przerwania leczenia. Badanie wnioskuje, że zarówno fenbendazol, jak i mebendazol są bezpieczne i skuteczne w leczeniu zakażeń owsikami, wspierając potencjalne zastosowanie fenbendazolu u ludzi.

Fenbendazol dawkowanie na raka i inne przypadłości

Stosowanie fenbendazolu u ludzi, zainspirowane twierdzeniem Joe Tippensa (protokół Joe Tippensa) o wyleczeniu jego raka płuc, obejmuje schemat dawkowania 222 mg dziennie przez 3 kolejne dni, po których następuje czterodniowa przerwa. Ten schemat był częścią terapii kombinowanej, która obejmowała również kurkuminę (600 mg dziennie) i olej z kannabidiolu (25 mg dziennie) [2]. Ważne jest, aby zawsze konsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed przyjęciem jakiegokolwiek leku.

Inne badania kliniczne testujące skuteczność fenbendazolu u ludzi wykazały, że jednorazowa dawka 200 mg była skuteczna przeciwko Ascaris, podczas gdy wyższe dawki (do 1000 mg) były wymagane dla zakażeń glistą i włosogłówką. W szczególności dawki 1,0 g i 1,5 g na osobę okazały się skuteczne przeciwko Ascaris i zapewniały znaczące redukcje liczby jaj glisty oraz dobre wyniki przeciwko włosogłówce [28, 30].

U zwierząt fenbendazol w dawce 50 mg/kg raz dziennie przez 3 dni skutecznie eradykował niektóre pasożyty, w tym Giardia duodenalis, Cystoisospora spp., Toxocara canis, Toxascaris leonina, Ancylostomidae, Trichuris vulpis, Taenidae i Dipylidium caninum. Spośród innych środków przeciwpasożytniczych, fenbendazol wykazał najwyższą skuteczność przeciwko zakażeniom Taenidae, osiągając 90-100% wskaźnik sukcesu [31].

Jeśli chodzi o bezpieczeństwo i skutki uboczne fenbendazolu u ludzi, lek jest generalnie dobrze tolerowany w kilku badaniach klinicznych. Ponadto, na podstawie badań na zwierzętach, użycia weterynaryjnego i rzeczywistego stosowania przez ludzi, rzadko powoduje jakiekolwiek niepożądane efekty. Najczęściej zgłaszane skutki uboczne są łagodne i obejmują zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, biegunka i dyskomfort brzuszny. Te skutki uboczne zazwyczaj ustępują same bez potrzeby interwencji medycznej, czyniąc fenbendazol potencjalnie bezpieczną opcją do leczenia określonych zakażeń pasożytniczych u ludzi, chociaż jego stosowanie i dawkowanie w leczeniu raka, spopularyzowane przez anegdotyczne twierdzenia, pozostają kontrowersyjne i nie są medycznie zatwierdzone.

Metabolizm fenbenzadolu

W ostatnich badaniach naukowcy dowiedzieli się więcej na temat sposobu przetwarzania fenbendazolu przez organizm [29]. Po raz pierwszy odkryli, które specyficzne enzymy, o nazwie CYP2J2 i CYP2C19, są kluczowe w przekształcaniu fenbendazolu w jego aktywną formę, co sprawia, że działa on lepiej. W swoich eksperymentach stwierdzili, że CYP2C19 i CYP2J2 wykonywały tę transformację znacznie lepiej niż inne enzymy. Sprawdzili to dalej, analizując próbki wątroby od ludzi i potwierdzili, że te dwa enzymy są naprawdę głównymi pomocnikami w metabolizmie fenbendazolu [29]. To odkrycie jest dość ważne, ponieważ pomaga nam zrozumieć, jak dokładnie fenbendazol działa wewnątrz ciała. Wiedza ta może pomóc lekarzom przewidzieć, jak lek może wchodzić w interakcje z innymi lekami i jak może działać inaczej u różnych osób. Może to prowadzić do lepszych, bardziej spersonalizowanych sposobów stosowania tego leku w walce z infekcjami pasożytniczymi i innymi stanami.

Podsumowanie

Podsumowując, te odkrycia podkreślają niekonwencjonalny, ale obiecujący potencjał fenbendazolu, leku początkowo używanego do zwalczania infekcji pasożytniczych, dla różnych zastosowań terapeutycznych poza jego tradycyjnym użyciem. Badacze zbadali zastosowania fenbendazolu od leczenia raka i zdolności przeciwwirusowych po jego wpływ na odpowiedzi zapalne i szlaki metaboliczne, ujawniając imponująco szeroki zakres zastosowań. W Korei Południowej pacjenci z rakiem zgłaszali pozytywne doświadczenia z fenbendazolem, obserwując poprawę swojego stanu fizycznego i sugerując jego potencjał jako alternatywne leczenie raka. Liczne badania na zwierzętach i w laboratorium wykazały jego selektywną aktywność przeciwnowotworową, szczególnie jego zdolność do zakłócania dynamiki mikrotubul i indukowania zatrzymania cyklu komórkowego i apoptozy w komórkach nowotworowych bez znaczącego wpływu na normalne komórki. Ta selektywna cytotoksyczność, wraz z zdolnością fenbendazolu do modulowania odpowiedzi immunologicznych i potencjalnego zmniejszania zapalenia, podkreślają jego terapeutyczną wszechstronność. Ponadto, ponowne zastosowanie fenbendazolu do terapii raka jest dodatkowo wspierane przez jego połączenie z bursztynianem witaminy E (VES) w celu zwiększenia skuteczności przeciwnowotworowej, szczególnie w modelach raka prostaty, gdzie efekty synergiczne znacząco hamowały proliferację komórek rakowych. To połączone podejście, wraz z potencjałem przeciwwirusowym fenbendazolu przeciwko wirusowi herpes bydła i potencjalnym zmniejszeniem zapalenia w szpiku kostnym, wskazuje na szerokie spektrum terapeutycznych korzyści. Ponadto, sukces fenbendazolu w pokonywaniu chemiooporności w raku jelita grubego i wspomaganiu regeneracji po urazach rdzenia kręgowego pokazuje jego wszechstronność w wielu dziedzinach medycyny. Te osiągnięcia dodatkowo wspierają jego reputację jako szeroko stosowanego środka terapeutycznego.

Ponadto, jego skuteczność w leczeniu echinokokozy pęcherzykowej, zakażeń owsikami oraz jego rola w metabolizmie z udziałem enzymów CYP2J2 i CYP2C19 ujawniają jego obszerny profil farmakologiczny. Te badania łącznie ujawniają potencjał fenbendazolu do rozwiązania różnorodnych problemów zdrowotnych i podkreślają potrzebę dalszych badań i prób klinicznych, aby w pełni zbadać jego potencjał terapeutyczny. Jako że społeczność medyczna kontynuuje badania nad lekami o nowych zastosowaniach, fenbendazol wyróżnia się jako obiecujący związek na przyszłe terapie przeciwko rakowi, infekcjom pasożytniczym i nie tylko. Reprezentuje znaczący potencjał w rozwijaniu strategii terapeutycznych. Dla pacjentów szukających alternatywnych lub uzupełniających opcji, fenbendazol oferuje promyk nadziei.

Disclaimer

Ten artykuł został napisany w celu edukacyjnym i ma na celu zwiększenie świadomości na temat omawianej substancji. Ważne jest aby zaznaczyć, ze omawiana jest substancja, a nie konkretny produkt. Informacje zawarte w tekście bazują na dostępnych badaniach naukowych i nie mają służyć jako porada medyczna, ani nie promują samoleczenia. Czytelnik powinien konsultować wszelkie decyzje dotyczące zdrowia i leczenia z kwalifikowanym specjalistą zdrowia.

Źródła

1. Dogra, N., Kumar, A., & Mukhopadhyay, T. (2018). Fenbendazole acts as a moderate microtubule destabilizing agent and causes cancer cell death by modulating multiple cellular pathways. Scientific reports, 8(1), 11926. https://doi.org/10.1038/s41598-018-30158-6 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6085345/

1A. Sultana, T., Jan, U., Lee, H., Lee, H. and Lee, J.I., 2022. Exceptional repositioning of dog dewormer:

Fenbendazole fever. Current Issues in Molecular Biology, 44(10), pp.4977-4986. https://www.mdpi.com/1467-3045/44/10/338

2. Song, B., Kim, K.J. and Ki, S.H., 2022. Experience with and perceptions of non-prescription anthelmintics for cancer treatments among cancer patients in South Korea: A cross-sectional survey. Plos one, 17(10), p.e0275620. https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0275620
3. Gao, P., Dang, C.V. and Watson, J., 2008. Unexpected antitumorigenic effect of fenbendazole when combined with supplementary vitamins. Journal of the American Association for Laboratory Animal Science, 47(6), pp.37-40. https://www.ingentaconnect.com/content/aalas/jaalas/2008/00000047/00000006/art00006
4. Park, D., 2022. Fenbendazole suppresses growth and induces apoptosis of actively growing H4IIE hepatocellular carcinoma cells via p21-mediated cell-cycle arrest. Biological and Pharmaceutical Bulletin, 45(2), pp.184-193. https://www.jstage.jst.go.jp/article/bpb/45/2/45_b21-00697/_article/-char/ja/
5. Peng, Y., Pan, J., Ou, F., Wang, W., Hu, H., Chen, L., Zeng, S., Zeng, K. and Yu, L., 2022. Fenbendazole and its synthetic analog interfere with HeLa cells’ proliferation and energy metabolism via inducing oxidative stress and modulating MEK3/6-p38-MAPK pathway. Chemico-Biological Interactions, 361, p.109983. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0009279722001880
6. Lai, S.R., Castello, S.A., Robinson, A.C. and Koehler, J.W., 2017. In vitro anti‐tubulin effects of mebendazole and fenbendazole on canine glioma cells. Veterinary and comparative oncology, 15(4), pp.1445-1454. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/vco.12288
7. Park, H., Lim, W., You, S. and Song, G., 2019. Fenbendazole induces apoptosis of porcine uterine luminal epithelial and trophoblast cells during early pregnancy. Science of the total environment, 681, pp.28-38. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969719321400
8. Han, Y. and Joo, H.G., 2020. Involvement of reactive oxygen species in the anti-cancer activity of fenbendazole, a benzimidazole anthelmintic. Korean Journal of Veterinary Research, 60(2), pp.79-83. https://www.kjvr.org/journal/view.php?doi=10.14405/kjvr.2020.60.2.79
9. Park, D., Lee, J.H. and Yoon, S.P., 2022. Anti-cancer effects of fenbendazole on 5-fluorouracil-resistant colorectal cancer cells. The Korean Journal of Physiology & Pharmacology: Official Journal of the Korean Physiological Society and the Korean Society of Pharmacology, 26(5), p.377. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9437363/
10. Chang, C. S., Ryu, J. Y., Choi, J. K., Cho, Y. J., Choi, J. J., Hwang, J. R., Choi, J. Y., Noh, J. J., Lee, C. M., Won, J. E., Han, H. D., & Lee, J. W. (2023). Anti-cancer effect of fenbendazole-incorporated PLGA nanoparticles in ovarian cancer. Journal of gynecologic oncology, 34(5), e58. https://doi.org/10.3802/jgo.2023.34.e58 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10482585/
11. HE, L., Shi, L., Gong, R., DU, Z., GU, H. and Lü, J., 2017. Inhibitory effect of fenbendazole on proliferation of human chronic myelogenous leukemia K562 cells. Chinese Journal of Pathophysiology, pp.1012-1016. https://pesquisa.bvsalud.org/portal/resource/pt/wpr-612833
12. Sung, J.Y. and Joo, H.G., 2021. Anti-cancer effects of Fenbendazole and Paclitaxel combination on HL-60 cells.  Vet. Med, 45, pp.13-17. https://www.e-sciencecentral.org/upload/jpvm/pdf/jpvm-2021-45-1-13.pdf
13. Kim, S., Perera, S.K., Choi, S.I., Rebhun, R.B. and Seo, K.W., 2022. G2/M arrest and mitotic slippage induced by fenbendazole in canine melanoma cells. Veterinary medicine and science, 8(3), pp.966-981. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/vms3.733
14. Noh, J.J., Cho, Y.J., Choi, J.J., Shim, J.I. and Lee, Y.Y., 2021. Differential effects of fenbendazole by administration route as an anti-cancer drug in human epithelial ovarian cancer. 대한부인종양학회 학술대회지, 36, pp.244-245. https://kiss.kstudy.com/Detail/Ar?key=3889843
15. Jung, H., Lee, Y.J. and Joo, H.G., 2023. Differential cytotoxic effects of fenbendazole on mouse lymphoma EL-4 cells and spleen cells. Korean Journal of Veterinary Research, 63(1). https://www.kjvr.org/journal/view.php?number=3907
16. Semkova, S., Nikolova, B., Tsoneva, I., Antov, G., Ivanova, D., Angelov, A., Zhelev, Z. and Bakalova, R., 2023. Redox-mediated Anticancer Activity of Anti-parasitic Drug Fenbendazole in Triple-negative Breast Cancer Cells. Anticancer Research, 43(3), pp.1207-1212. https://ar.iiarjournals.org/content/43/3/1207.abstract
17. Florio, R., Carradori, S., Veschi, S., Brocco, D., Di Genni, T., Cirilli, R., Casulli, A., Cama, A. and De Lellis, L., 2021. Screening of benzimidazole-based anthelmintics and their enantiomers as repurposed drug candidates in cancer therapy. Pharmaceuticals, 14(4), p.372. https://www.mdpi.com/1999-4923/14/4/884
18. Esfahani, M.K.M., Alavi, S.E., Cabot, P.J., Islam, N. and Izake, E.L., 2021. PEGylated Mesoporous Silica Nanoparticles (MCM-41): A promising carrier for the targeted delivery of fenbendazole into prostrate cancer cells. Pharmaceutics, 13(10), p.1605. https://www.mdpi.com/1999-4923/13/10/1605
19. Mukhopadhyay, T., Fenbendazole acts as a moderate microtubule destabilizing agent and causes cancer cell death by modulating multiple cellular pathways. https://drjohnson.com/wp-content/uploads/2023/10/Fenbendazole-acts-as-a-moderate-microtubule-destabilizing-agent-and-causes-cancer-cell-death-by-modulating-multiple-cellular-pathways.pdf
20. Aycock-Williams, A., Pham, L., Liang, M., Adisetiyo, H.A., Geary, L.A., Cohen, M.B., Casebolt, D.B. and Roy-Burman, P., 2011. Effects of fenbendazole and vitamin E succinate on the growth and survival of prostate cancer cells. J Cancer Res Exp Oncol, 3(9), pp.115-121. https://prairiedoghall.com/wp-content/uploads/2020/05/Effects_of_fenbendazole_and_vitamin_E_succinate_on.pdf
21. Mrkvová, Z., Uldrijan, S., Pombinho, A., Bartůněk, P. and Slaninová, I., 2019. Benzimidazoles downregulate Mdm2 and MdmX and activate p53 in MdmX overexpressing tumor cells. Molecules, 24(11), p.2152. https://www.mdpi.com/1420-3049/24/11/2152
22. Ren, L.W., Li, W., Zheng, X.J., Liu, J.Y., Yang, Y.H., Li, S., Zhang, S., Fu, W.Q., Xiao, B., Wang, J.H. and Du, G.H., 2022. Benzimidazoles induce concurrent apoptosis and pyroptosis of human glioblastoma cells via arresting cell cycle. Acta Pharmacologica Sinica, 43(1), pp.194-208. https://www.nature.com/articles/s41401-021-00752-y
23. Yu, C.G., Singh, R., Crowdus, C., Raza, K., Kincer, J. and Geddes, J.W., 2014. Fenbendazole improves pathological and functional recovery following traumatic spinal cord injury. Neuroscience, 256, pp.163-169. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0306452213008920
24. Chang, L., & Zhu, L. (2020). Dewormer drug fenbendazole has antiviral effects on BoHV-1 productive infection in cell cultures. Journal of veterinary science, 21(5), e72. https://doi.org/10.4142/jvs.2020.21.e72 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7533386/
25. Cai, Y., Zhou, J. and Webb, D.C., 2009. Treatment of mice with fenbendazole attenuates allergic airways inflammation and Th2 cytokine production in a model of asthma. Immunology and cell biology, 87(8), pp.623-629. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1038/icb.2009.47
26. Park, S.R. and Joo, H.G., 2021. Inhibitory effects of fenbendazole, an anthelmintics, on lipopolysaccharide-activated mouse bone marrow cells. Korean Journal of Veterinary Research, 61(3), pp.22-1. https://web.archive.org/web/20210922161506id_/https://kjvr.org/upload/pdf/kjvr-2021-61-e22.pdf
27. Küster, T., Stadelmann, B., Aeschbacher, D. and Hemphill, A., 2014. Activities of fenbendazole in comparison with albendazole against Echinococcus multilocularis metacestodes in vitro and in a murine infection model. International journal of antimicrobial agents, 43(4), pp.335-342. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0924857914000272
28. Bhandari; A. Singhi. (1980). Fenbendazole (Hoe 881) in enterobiasis. , 74(5), 691–0. doi:10.1016/0035-9203(80)90175-3  https://www.bothonce.com/10.1016/0035-9203(80)90175-3
29. Wu, Z., Lee, D., Joo, J., Shin, J.H., Kang, W., Oh, S., Lee, D.Y., Lee, S.J., Yea, S.S., Lee, H.S. and Lee, T., 2013. CYP2J2 and CYP2C19 are the major enzymes responsible for metabolism of albendazole and fenbendazole in human liver microsomes and recombinant P450 assay systems. Antimicrobial agents and chemotherapy, 57(11), pp.5448-5456. https://journals.asm.org/doi/full/10.1128/aac.00843-13
30. Bruch K, Haas J. Effectiveness of single doses of Fenbendazole Hoe 88I against Ascaris, hookworm and Trichuris in man. Ann Trop Med Parasitol. 1976 Jun;70(2):205-11. doi: 10.1080/00034983.1976.11687113. PMID: 779682. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/779682/
31. Miró G, Mateo M, Montoya A, Vela E, Calonge R. Survey of intestinal parasites in stray dogs in the Madrid area and comparison of the efficacy of three anthelmintics in naturally infected dogs. Parasitol Res. 2007 Jan;100(2):317-20. doi: 10.1007/s00436-006-0258-0. Epub 2006 Aug 17. PMID: 16915389. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16915389/